13 april 2022

Na een opknapoperatie van ruim vier jaar heropent Paleis Het Loo op Goede Vrijdag zijn deuren. Twee routes belichten de bewonersgeschiedenis van respectievelijk Willem en Mary, en Wilhelmina.

Je realiseert het je eigenlijk nooit, maar het voeren van een koninklijke huishouding is ook een vorm van theater. In de voorbeeldig gerestaureerde en heringerichte zalen van Paleis Het Loo wordt wat dat betreft een tip van de sluier opgelicht. Zo is er in de appartementenvleugel, die is ingericht als het zomerpaleis waar Wilhelmina (1880-1962) verbleef als kind en koningin, en waar zij is gestorven, een kleine kleedkamer met spiegels rondom. Aangrenzend is de sobere badkamer voor het eerst openbaar. In deze vertrekken vond een belangrijke metamorfose plaats: als gewone vrouw ging Wilhelmina er binnen, gekapt en gekleed als koningin kwam ze er weer uit.
In januari 2018 gingen de deuren van Paleis Het Loo in Apeldoorn voor het publiek op slot. Asbest werd verwijderd en de nieuwste klimaattechnologie werd aangebracht. Meubels, schilderijen, kroonluchters, tapijten en plafondschilderingen werden schoongemaakt en gerestaureerd, de hoofdtrap is in ere hersteld. Met de herinrichting is de chronologische rondgang met tekstborden verdwenen, nieuw zijn de audiotours met verhalen en een menselijke blik. Om het ‘huis’, zoals de medewerkers het paleis liefkozend noemen, en de geschiedenis van de bewoners opnieuw tot leven te wekken, is de oostelijke vleugel ingericht zoals het paleis van Willem en Mary er in de zeventiende eeuw uitgezien moet hebben, de westelijke vleugel ziet eruit zoals Wilhelmina haar paleisvleugel bij haar overlijden achterliet.

Grote trap, Paleis Het Loo

Statusverhoging
Om het geheugen op te frissen: Paleis Het Loo werd in 1685-86 als zomer- en jachtverblijf gebouwd op verzoek van toenmalig stadhouder Willem III (1650-1702) en zijn vrouw prinses Mary Stuart (1662-94). Vier jaar later werden ze koning en koningin van Engeland, steeg hun status en werd het zomerverblijf op de Veluwe met nieuwe paviljoens omgetoverd tot vorstelijk paleis. Het werd tot 1975 bewoond door Wilhelmina’s kleindochter Margriet en haar echtgenoot.
De tientallen, aaneensluitende vertrekken van Willem en Mary, van hun gezamenlijke ontvangstruimtes tot haar appartement, zijn rijk en romantisch gedecoreerd, met beschilderde plafonds, wandtapijten met bostaferelen, vloeren van grenenhout – destijds de Rolls Royce onder de vloeren, vertelt hoofdconservator Johan de Haan tijdens een voorbezichtiging – en snuisterijen in Delfts blauw, de grote liefde van Mary. Maar liefst twee bedkamers heeft haar appartement, de ene van na de statusverhoging met kostbaar rood hemelbed, de andere van daarvoor. In die koninklijke bedden werd niet geslapen, vertelt De Haan. Zou je als gast in deze zogenaamde ‘bedkamers’ worden ontvangen, dan zou de koningin tronen op een stoel voor het hemelbed. Intiem? Wie het als gast echt had gemaakt, drong vele vertrekken dieper het appartement in, tot een van de kleinste kamertjes achterin. Daar werd de thee geserveerd met royaal uitzicht over de Koninginnetuin.

Bedkamer van Mary Stuart, Paleis Het Loo

Krankzinnige jachttrofeeën
De rondgang door de vertrekken van Willem en Mary biedt behalve de paleiskapel en de nieuw ingerichte schilderijengalerij annex balzaal ook twee eetzalen. Wederom is de ene van voor de statusverhoging, de andere van daarna. Daar at Willem in het openbaar – Mary bleef de rest van haar leven in Engeland. Mensen van de hofhouding en soms publiek van buiten keken op afstand toe. “Als het goed gaat met de koning, gaat het goed met het land”, was het idee achter het open hof.
Vergeleken bij het appartementenstelsel van Willem en Mary is dat van Wilhelmina aan de andere kant van de hoofdtrap soberder, neoclassicistisch. Deze westvleugel heeft een soortgelijke plattegrond als de oostvleugel, met de persoonlijke zitkamer van Wilhelmina uit 1896 als een van de hoogtepunten, met talrijke werk- en ontvangstkamers, van haarzelf, haar overgrootvader Willem I, haar echtgenoot prins Hendrik met zijn krankzinnige jachttrofeeën en zelfs van haar schoonzoon prins Bernhard. Opmerkelijk in deze vleugel: de koningin zetelde boven op de eerste verdieping, haar echtgenoot beneden. De werkkamer met het bureau van Wilhelmina is in de nieuwe situatie weliswaar vanwege ruimtegebrek naar de begane grond verbannen, hij hoort eigenlijk boven, aangrenzend aan de zitkamer.
Met de audiotours kan de bezoeker naar eigen inzicht dwalen, de diverse anekdotes werpen een blik voorbij de buitenkant van het paleisleven. Maar vrees niet: het gewone mensenleven, daar waar gegeten, gekookt, gewassen en gevreeën werd, komt nauwelijks in beeld. Het paleis blijft een sprookje waarin je als bezoeker even mag vertoeven.

Privévertrek van Wilhelmina, Paleis Het Loo

Paleis Het Loo, Apeldoorn, geopend vanaf 15 april, MK geldig, www.paleishetloo.nl.
Bij het boeken kunt u kiezen voor een van de twee routes. Na afloop kunt u, indien er plek is, ook de andere route volgen. Vanaf juni vinden er tal van activiteiten plaats in de tuin en in de voormalige stallen. Voorjaar 2023 opent de 5000 m² ondergrondse uitbreiding onder het voorplein, met ontvangstruimte voor de bezoekers, een juniorpaleis en zalen voor tijdelijke tentoonstellingen.

Hoofdbeeld: Schilderijengalerij, Paleis Het Loo