Ronddwalen in een beeldendoolhof

Twintig jaar geleden werd een barok sterrenbos in Tilburg voor het eerst omgetoverd tot spannende tentoonstellingslocatie. De nieuwste buitenexpositie is een ode aan eindeloos staren en ontdekken dat de vliegers in de beukenboom niet alleen lieflijke associaties hebben.

“Sculptuur nummer een vindt u direct aan dit bospad. Andere wegen zijn niet altijd even duidelijk aangegeven, maar u komt er wel met deze plattegrond. Nog een tip: kijk goed tussen de takken voor kunstwerk nummer negen! Ik wens u veel plezier.” Tot zover de start van de expositie ‘Stations’ van de stichting Lustwarande, die de bezoeker zowel letterlijk, met bovenstaande woorden, als figuurlijk uitnodigt tot het ontdekken van hedendaagse beelden en installaties.
De kaart met aanwijzingen krijg je bij aankomst niet voor niets: Lustwarande vindt namelijk plaats in De Oude Warande, een tussen 1712 en 1715 aangelegd sterrenbos met wandelpaden die samen een doolhof vormen. Van oudsher werden dit soort lusttuinen verfraaid met beelden, maar pas sinds de activiteiten van Lustwarande zijn deze er sinds 2000 daadwerkelijk te zien. Voor de jubileumexpositie ‘Stations’, Engels voor staties, zijn louter kunstenaars uitgenodigd die eerder deelgenomen hebben, onder wie Nederlanders als Maria Roosen en Navid Nuur en buitenlanders als Erwin Wurm.

Michel François en Douglas Eynon, ‘Yawning Stones’, 2021

Gapende stenen
Tijdens een wandeling door het bos kom je zeer uiteenlopende beelden tegen, die als ‘stations’ zijn aangegeven op de plattegrond. De werken zijn allen verbonden met park De Oude Warande, maar verder gaan ze elk een totaal andere relatie aan met hun omgeving. Sommige gaan volledig op in de natuur, zoals ‘Yawning Stones’ (2021): twee stenen met een opening, waardoor het lijkt alsof ze een gapende mond hebben. De manier waarop ze schreeuwend en rotsvast tegenover elkaar staan, doet denken aan een situatie vol eenzaamheid en afstand, in deze tijd pijnlijk herkenbaar.
Het werk van Michel François en Douglas Eynon contrasteert met de collectie bonte bierglazen met schuimende kraag van Maria Roosen, die zij zelf uit glas geblazen heeft en speels op boomtakken heeft geplaatst. Ze verzoeken de voorbijgangers om te toasten op het leven, terwijl ze opvallend kleurrijk glinsteren tegen een bosrijke achtergrond.

Maria Roosen, ‘Schön hell/Delightful’, 2021

Niets is wat het lijkt
Verderop in het bos stelt een zwart, amorf beeld van de Duitse kunstenaar Gereon Krebber je voor een groot raadsel: wat is het en waarvan is het gemaakt? Zoals de paden van het doolhof niet direct naar de uitweg leiden, zo is ook het doel van de beelden niet altijd meteen duidelijk, maar in dit geval daagt dat juist uit om langer naar elk werk te kijken.
Je zou zelfs eindeloos kunnen staren naar een rode beukenboom, die door Navid Nuur prachtig is versierd met meer dan honderd vliegers. Het roept lieflijke associaties op van onschuldig spelende kinderen, maar de vliegers verwijzen ook naar hun militaire boodschappersfunctie en naar de machteloosheid als het speelgoed de boom in waait. Deze installatie laat dan ook de kracht zien van Lustwarande, die dit jaar geen overkoepelend thema kent: door gebruik te maken van de natuurlijke omgeving komt het werk van iedere kunstenaar telkens even verrassend, maar treffend tot zijn recht.