Van duistere engelen tot kinderlijke verwondering

27 juli 2021

Hoop: het thema van de tweede editie van Kunst in de Heilige Driehoek kon niet toepasselijker. Ruim twintig (internationale) kunstenaars gaan in en rondom drie monumentale Brabantse kloosters op zoek naar wie we zijn en wat ons tegenwoordig nog bij elkaar houdt.

Kunst in de Heilige Driehoek, het klinkt wel als de titel van de nieuwe thriller van Dan Brown. Op een (gelukkig) minder lugubere manier dan in de verhalen van Brown maakt de biënnale, net zoals de boeken, een verbinding tussen oudere religieuze gebruiken en het heden. Ook op deze tweede editie zijn bestaande en nieuwe werken weer verweven met de kloosters Sint-Catharinadal, de Onze-Lieve-Vrouweabdij en de Sint-Paulusabdij, die samen de Heilige Driehoek vormen. Daarmee wordt de doorgaans besloten religieuze omgeving in het Brabantse Oosterhout toegankelijk voor een breed publiek. De hedendaagse kunstwerken hebben soms een Bijbelse ondertoon, maar vormen veelal een spannend contrast met of toevoeging aan de kloosters en kloostertuinen.

Joost Conijn, ‘Vliegtuig’, 2000, Sint-Paulusabdij

Esdoornzaadje
Dit jaar vindt de tweede editie van de biënnale plaats, met als thema Hoop. Dit is door vele (inter)nationale kunstenaars in de breedste zin van het woord weergegeven. Zo is er het videowerk ‘Martyrs’ (2014) van Bill Viola waarin, net zoals in Dan Browns thriller ‘Angels and Demons’, de elementen aarde, water, vuur en lucht een grote rol spelen. Met dit werk symboliseert Viola de innerlijke strijd die mensen ondergaan. Een strijd die wordt voortgezet door de hoop dat er altijd licht is aan het eind van de tunnel. In datzelfde straatje (bijna letterlijk, namelijk in dezelfde kerk) wordt het thema hoop als lichtpuntje in het duister doorgetrokken met het beeld ‘Arcangelo V’ (2021) van Berlinde De Bruyckere. Deze aartsengel ziet er grimmig uit, maar staat symbool voor een hoopvolle boodschap of bescherming.
Naast de wat zwaardere kunst is er opvallend veel werk waarin hoop kan worden verbonden met kind of jong zijn. Nostalgie, onbezonnenheid, eindeloze fantasie en rijke kleuren roepen blijkbaar gevoelens van hoop op. Joost Conijn bijvoorbeeld droomde grenzeloos groot en maakte zijn eigen vliegtuig waarmee hij over de Sahara vloog. Ook ‘Flower’ (2021) van Tom Claasen doet denken aan vroeger. Het werk stelt een plantje van gigantisch formaat voor, maar doet ook denken aan een esdoornzaadje. Het werk is omringd met deze zaadjes, waardoor je, net als vroeger, meteen weer een zogenoemd helikoptertje de lucht in kunt gooien en naar beneden ziet vallen.

Berlinde De Bruyckere, ‘Arcangelo V’, 2021, Sint Paulusabdij

Hoopvolle oase
Maarten Baas roept de herinnering op van hoe er met vrijwel niets toch altijd gespeeld kan worden. In de installatie ‘Growing Goals’ (2021) vervangt hij de doelpalen op een voetbalveldje door jonge bomen. Een laatste vrolijk kinderlijk werk is ‘Three wishes for you (Love, Hope, Faith)’ (2021) van Jeppe Hein. Dit bestaat uit drie gekleurde ballonnen tegen het plafond van een halletje van een klooster. De kleuren hebben een betekenis: rood voor liefde, groen voor hoop en geel voor geloof. En laten dat nou ook de thema’s van de eerste drie edities van Kunst in de Heilige Driehoek zijn.
Dat groen voor hoop en nieuw leven staat, is toepasselijk voor de biënnale. De kloosters bevinden zich in een ruime, groene omgeving. Of de bezoeker nu op de hoogte van deze betekenis van de kleur is of niet, de boodschap of het gevoel dat de tentoonstelling achterlaat, is duidelijk. Het gebied is weids, afwisselend en vol prachtige bloemen. Een groene, hoopvolle oase om in op te laden in deze tijd van onrust en onzekerheid.