17 februari 2021

De museumbezoeker kwam er toch wat bekaaid vanaf vorig jaar. Vanwege het coronavirus waren musea genoodzaakt hun deuren maandenlang te sluiten, en het is onzeker wanneer ze weer openen. Desondanks staat de kunstwereld verre van stil: in de buitenlucht zijn in de tussentijd meerdere imposante werken opgeleverd, waaronder drie monumentale helikopters in een Vinex-wijk en een verstild bezinningsmoment in het Brabantse Sint Agatha.

Huang Yong Ping, ‘Ling Zhi Helicopters’, 2020
Locatie: Kop van de Rijswijkse Landingslaan, Leidschenveen-Ypenburg, Den Haag
Vorig jaar landden drie reusachtige paddenstoel-helikopters midden in de Haagse Vinex-wijk Ypenburg, pal naast de skatebaan. Zodra er wind is, beginnen de helikopterwielen op de hoeden zachtjes te draaien, het lijkt dan alsof ze net zijn geland. De Frans-Chinese kunstenaar Huang Yong Ping koos voor deze locatie vanwege het militair vliegveld Ypenburg, dat zich hier tussen 1936 en 1987 bevond.
De titel ‘Ling Zhi’ verwijst naar de uiterst zeldzame Chinese paddenstoeltjes die groeien op afgestorven loofhout. Volgens de traditionele Chinese geneeskunde is de Lingzhi ‘de goddelijke paddenstoel der onsterfelijkheid’.
Helaas is de kunstenaar zelf onverwacht en veel te jong overleden, net voor de oplevering van de werken. Wel heeft hij kort voor zijn overlijden nog een bezoek kunnen brengen aan de werkplaats in Abcoude, waar het gigantische werk werd geproduceerd. Daarna zijn de helikopters in overleg met zijn weduwe, beeldhouwer Shen Yuan, voltooid naar de wensen van Huang Yong Ping. 

Huang Yong Ping, ‘Ling Zhi Helicopters’, 2020, foto: Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag

Florentijn Hofman, ‘Bospoldervos’, 2020
Locatie: Schiedamseweg, Rotterdam
Ooit bestond de vooroorlogse stadswijk Bospolder/Tussendijken uit bos, polder en dijken. Nadat het gebied vanaf 1920 werd bebouwd, is dit verleden al snel onzichtbaar geworden. Tot vorig jaar, toen deed de ‘Bospoldervos’ van Florentijn Hofman zijn intrede. Met dit reusachtige dier wilde de kunstenaar de relatie tussen de stad en de natuur zichtbaar maken: de vos wordt namelijk steeds vaker gesignaleerd binnen de stedelijke randgebieden. Hofman koos bewust voor deze specifieke plek: hier komt niet alleen de natuur de stad binnen, ook zwerven hier ontelbare plastic tasjes rond dankzij de markt aan de Grote Visserijstraat. Dat roept de vraag op: waarom draagt de vos een plastic tas in zijn bek? Heeft hij zojuist boodschappen gedaan, of gaat hij juist het alomtegenwoordige zwerfafval opruimen?
Daarbij gaat het werk volgens de kunstenaar ook over het welkom heten van het onbekende, over het openstaan voor andere culturen en werelden.

Florentijn Hofman, Bospoldervos, 2020, foto: Frank Hanswijk

Kapellenbaan met onder meer Maria Roosen, Atelier Van Lieshout en Frank Havermans
Locatie: Oost-Brabant, Noord-Limburg, klik hier voor de plattegrond
Het Land van Cuijk en het topje van Limburg zijn bezaaid met vele historische (religieuze) kunstschatten, waaronder talloze Mariakapelletjes, het Severijnorgel in Cuijk (1625-50) en het Mauritsraam in het Kruisherenklooster van St. Agatha (1618-20). De kunstroute ‘Kapellenbaan’ is een nieuwe toevoeging aan het landschap, waarbij u op ontdekking gaat naar hedendaagse kunstwerken rondom de thema’s rust en bezinning. Zo is ‘Panta’ van Atelier Van Lieshout een gigantisch polyester ‘slakkenhuis’, waarin u zich kunt terugtrekken en door het gat in de bovenkant naar de lucht kunt turen. Maria Roosen brengt met haar ‘Shelter’ een ode aan de heilige St. Agatha van Sicilië. Zij was een kuise vrouw die op gruwelijke wijze werd gestraft nadat zij weigerde om zich over te geven aan de wellusten van een Romeinse consul: hij liet haar borsten afsnijden. Deze minikapel, die plaats biedt aan één persoon, is de tweede die Roosen maakte. In 2001 bevestigde zij een houten kerkje aan de Sint-Eusebiuskerk in Arnhem. Er staan nog meerdere kapellen gepland voor de nabije toekomst, van onder meer de beroemde Japanse kunstenaar Sachi Miyachi.

Maria Roosen, ‘Shelter (St. Agatha)’, 2020, foto: Marieke Rongen

Ram Katzir, ‘Manna’, 2020
Locatie: Meerwaldtplantsoen, Amsterdam
‘Halfje gesneden wit’, zo werd het vredesmonument al snel genoemd door de buurtbewoners. Sinds vorig jaar staat het kunstwerk in een plantsoen van de Verzetsheldenbuurt in de Amsterdamse Slotermeer, een wijk waar de straten zijn vernoemd naar verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog. Velen van hen moesten dagelijks strijd leveren om deze periode te overleven. Dit marmeren brood symboliseert het wittebrood waarvoor meel werd aangevoerd door het Zweedse Rode Kruis. Nadat het in Nederland werd gebakken, dropten kleine parachutes van Britse en Amerikaanse bommenwerpers het brood in april en mei ’45 over het hele land. De operatie had als codenaam ‘Manna’, verwijzend naar het bijbelboek Exodus waarin Manna uit de hemel komt vallen. Kunstenaar Ram Katzir koos eveneens voor brood omdat het in vele culturen een belangrijke rol speelt en mensen samenbrengt. 

Ram Katzir, ‘Manna’, 2020, foto: Allard Bovenberg

Tijdmakers, ‘Finishboog’, 2019
Locatie: Bonkevaart, Leeuwarden
Het had zo mooi kunnen zijn: na ruim twintig jaar weer een Elfstedentocht. Al sinds 1909 is de tocht een 200 kilometer lange sportprestatie, die sinds 1985 eindigt op de Bonkevaart (Bonkefaert) in Leeuwarden. De ‘Finishboog’ markeert deze iconische plek, waar de deelnemers die álle stempels hebben behaald het Elfstedenkruisje ontvangen. Het ontwerp is gebaseerd op de vorm van dit felbegeerde kruisje. Dankzij de blauwe led-verlichting weerspiegelt deze halve vorm in het water, waardoor de illusie van een volledig kruisje ontstaat. ’s Nachts wordt het werk verlicht, waardoor het spiegeleffect wordt versterkt. Het werk is gemaakt door kunstenaarsduo Tijdmakers, bestaande uit Saskia Hoogendoorn en Lieuwe Martijn Wijnands in opdracht van de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden.

Tijdmakers, ‘Finishboog’, 2019, foto: Kunstwerk