Veerkracht en protest

‘Tell Me Your Story’ in Kunsthal Kade toont werk van ruim vijftig Afro-Amerikaanse kunstenaars uit de afgelopen eeuw. Een unieke kans om werken van zulke hoge kwaliteit en betekenis bij elkaar te bewonderen.

Grote kans dat de namen in de tentoonstelling ‘Tell Me Your Story’ in de Amersfoortse Kunsthal Kade u niet bekend voorkomen. Het zijn die van Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars en hoewel hun erkenning ook in de Verenigde Staten lang op zich liet wachten, zijn ze in Nederland nog steeds vrij onbekend. Zoals in Amersfoort is te zien, komt dit vooral door een gebrek aan aandacht en zeker niet door een gebrek aan kwaliteit.
Via zo’n vijftig kunstenaars leidt gasttentoonstellingsmaker Rob Perrée de bezoeker langs een eeuw aan ‘storytelling’ – de traditie van het vertellen van verhalen, om generatie op generatie de geschiedenis te bewaren. Het overzicht is opgedeeld in vijf periodes van de Harlem Renaissance, een culturele bloeiperiode in deze New Yorkse wijk uit de jaren ‘20, tot de Bloom Generation, het heden. Dit gebeurt aan de hand van een omvangrijke, uiteenlopende en zelfs overweldigende selectie van voornamelijk politiek geëngageerde kunst. De uitzonderlijke, creatieve cultuur komt voort uit de harde realiteit van zwart zijn in de Verenigde Staten en is een blijk van (veer)kracht en protest.

Zaaloverzicht met werk van Romare Bearden, foto: Peter Cox

Politieke quilt
Het werk van kunstenaar-fotograaf Carrie Mae Weems (1953) is een voorbeeld hiervan: in haar vaak expliciete kunst ontmantelt Weems negatieve stereotypes en denigrerende representaties van Afro-Amerikanen. Werken uit zowel haar gelauwerde ‘The Kitchen Table Series’ (1990) als haar indringende ‘From Here I Saw What Happened and I Cried’ (1995-96) zijn te zien. In deze tweede serie bekritiseert Weems de manier waarop Afro-Amerikanen worden neergezet in negentiende-eeuwse, ‘wetenschappelijke’ foto’s die racistische denkbeelden ondersteunden: door deze foto’s te gebruiken en een rode laag en tekst toe te voegen, transformeert Weems hun betekenis. Ze geeft de geportretteerden waardigheid en menselijkheid en reflecteert tegelijkertijd op de rol van fotografie in de pijnlijke geschiedenis van de rassenleer.
De gevierde Faith Ringgold (1930) is vertegenwoordigd met ‘Tar Beach #2’ (1990-92), een prikkelende, persoonlijke quilt met een politieke boodschap. Feminisme en racisme vormen de centrale thematiek in het werk van Ringgold, wier verhalende doeken bouwen op de quilttraditie die geworteld is in het Amerikaanse slavernijverleden. ‘Tar Beach #2’ vertelt over de dromen en ambities van een jong meisje (deels gebaseerd op Ringgold zelf) die in haar fantasie boven de daken van Harlem vliegt, over alle obstakels en problemen die haar gezin kent.

Zaaloverzicht met werk van Faith Ringgold, foto: Peter Cox

Roerig jaar
Helaas komen de fantastische kunstenaars in Amersfoort niet helemaal goed tot hun recht. Juist omdat de moderne Afrikaans-Amerikaanse kunst vrij onbekend is bij het grote publiek in Nederland, zijn de werken gebaat bij meer uitleg zodat de betekenis en diepgang sterker naar voren komen.
Desondanks biedt ‘Tell Me Your Story’ de bijzondere kans om werken van hoge kwaliteit en relevantie te bewonderen, die nog niet eerder in Europa zo bij elkaar te zien zijn geweest. De selectie onderstreept vooral hoe zonde het is dat we nu pas een dergelijke tentoonstelling op Nederlandse bodem kunnen zien, maar benadrukt tegelijk hoe belangrijk dit is – zeker in dit roerige jaar in de Verenigde Staten, van de presidentsverkiezing tot protesten tegen politiegeweld. Daarbij doet ‘Tell Me Your Story’ verlangen naar een dergelijke royale tentoonstelling over Nederlandse kunstenaars met diverse achtergronden.