De kleurrijke en ontroerende fantasiewerelden van de Canadees-Chinese kunstenaar Matthew Wong zijn bij het Nederlandse publiek relatief onbekend. Het Van Gogh Museum brengt nu terecht een ode aan zijn indrukwekkende en aangrijpende oeuvre.

Bij binnenkomst springen de felle kleuren van een groots schilderij meteen in het oog. Een pad nodigt uit om door een fantasielandschap te dwalen, met een afgezonderde berg aan de horizon. Dit schilderij met de titel Unknown Pleasures (2019) biedt een treffende kennismaking met de typerende stijl van Matthew Wong (1984-2019). Na David Hockney en Etel Adnan is Wong de volgende in een reeks tentoonstellingen waarin het werk van een hedendaagse kunstenaar wordt gekoppeld aan het werk van Vincent van Gogh.
Na zijn opleidingen culturele antropologie en fotografie begon Matthew Wong aan zijn ontdekking van de schilderkunst, waarin Van Gogh een belangrijke gids en inspiratiebron was. Wong bestudeerde de Amerikaans-Europese en Chinese kunstgeschiedenis en trad online in contact met andere kunstenaars om zelfstandig vaardigheden en technieken te leren. Door eerst te experimenteren met tekeningen en prenten, het werk waarmee de tentoonstelling opent, vond Wong uiteindelijk zijn eigen expressieve stijl. Dat blijkt uit de grote figuratieve schilderijen die volgen. Deze werken zijn uitnodigend om naar te kijken, maar scheppen een wereld waar je wellicht liever niet in wilt stappen.

Droomlandschap
De tentoonstelling is ingedeeld in zes thema’s, waaronder innerlijk landschap en uitgesproken penseelstreek, die belangrijk waren voor beide kunstenaars. Elk hoofdstuk opent met een schilderij van Van Gogh, wat aanknopingspunten geeft, maar niet leidt tot een voor de hand liggende kijk-vergelijksituatie. Wongs werken, zestig in totaal, zouden bovendien qua grootte en hoeveelheid de zes schilderijen van Van Gogh omverblazen. Gaandeweg worden niet alleen de artistieke overeenkomsten tussen de twee schilders belicht – hun expressieve kleurgebruik, grove penseelstrepen en dikke verfklodders – maar ook de persoonlijke raakvlakken.
Net als Van Gogh kampte Wong met mentale problemen. Schilderen bood ontsnapping en houvast. Anders dan Van Gogh werkte Wong werkte vanuit zijn verbeelding. Hij creëerde fantasielandschappen waarin hij zelf graag wilde verkeren of die hem deden terugdenken aan herinneringen uit zijn kindertijd. Dit varieert van een geel korenveld vol groene planten met een zon aan de strakblauwe hemel, tot een bos van torenhoge gestippelde bomen en kleurrijke begroeiing. De scènes zijn prachtig geschilderd, maar zijn ook vervreemdend en verlaten.

Eenzame figuurtjes
Opmerkelijk is een oneindig pad dat vaak door deze landschappen loopt, te zien op bijvoorbeeld Unknown Pleasures (2019) en Path to the Sea (2019). De kronkelende weg tussen de bomen en bergen lijkt zo uitnodigend, maar zodra je ontdekt dat het uitmondt in een duister gat of plots eindigt in het niets, slaat de nieuwsgierigheid om in huivering. Wongs werken brengen een gevoel van duisternis en hopeloosheid teweeg, vooral als je de figuurtjes bespeurt die zich in de overweldigende landschappen bevinden.
Zo toont End of the Day (2019) een halve maan in een lucht van donkerblauwe en oranje strepen, met daaronder een klein eenzaam figuur tegen een achtergrond van pointillistische bomen en planten. Het kleine individu suggereert Wongs eenzaamheid en isolatie in de wereld. Vanwege zijn mentale gezondheid was het voor Wong moeilijk om aansluiting te vinden in de wereld. Hij werd vaak als ‘anders’ gezien en voelde zich niet begrepen. Zijn doorbraak en erkenning in de kunstwereld mocht niet baten. Na een korte maar krachtige carrière van acht jaar maakte Wong in 2019 een einde aan zijn leven. De tentoonstelling eindigt met een van zijn laatste werken, See You on the Other Side (2019), waarin het eenzame figuurtje overblijft, kijkend naar een huisje in de verte, echter zonder pad. De droomwereld die Wong lijkt te suggereren is zo mooi nog niet. Het is kwetsbaar en aangrijpend. Maar een reis door zijn universum is zeker de moeite waard.