Van 29 oktober 2023 t/m 7 juli 2024 stelt het Duitse museum voor glasschilderkunst te Linnich (Deutsche Glasmalerei-Museum Linnich, DGML) tijdens de speciale expositie “JUNGE REBELLEN – POLKE, RICHTER & FRIENDS Experimentelle Avantgarde im Spannungsfeld von Glaskunst, Malerei und Fotografie” (JONGE REBELLEN – POLKE, RICHTER & FRIENDS experimentele avant-garde in het spanningsveld van glaskunst, schilderwerk en fotografie) tentoon. De expositie legt het accent op glasschilderkunst van een nog niet eerder aan het publiek gepresenteerde raam-deurcombinatie van Sigmar Polke. Van Gerhard Richter wordt een nog niet eerder gedocumenteerde selectie getoond van zijn ontwerpen voor het raam in het zuidelijke dwarsschip van de dom van Keulen, samen met het originele proefraam.

Uitgaande van de vraag waar de accenten in de glasschilderkunst van Polke en Richter liggen, begon het museum aan een spannend onderzoek naar de overeenkomsten en herkomst van de bijzondere kunstenaars.

Deze schatten in de expositie vertellen ieder hun eigen, heel persoonlijke verhaal: nadat een raam-deurcombinatie van Sigmar Polke in het archief van het museum lang had gewacht om te worden gepresenteerd, werd tijdens het onderzoek voor de expositie een waardige tegenhanger gevonden: de ontwerpen en originele proeframen van Gerhard Richter voor zijn beroemde ramen in het zuidelijke dwarsschip van de dom van Keulen lagen opgeslagen op een bijna vergeten plek in een van de torens van de eerwaardige dom. In de sporen van de glasschilderkunst van Richter gaven mevrouw Dr. Katrin Wittstadt (wetenschappelijk hoofd van de glasrestauratiewerkplaats van de Keulse Dombauhütte), Dr. Ulrike Brinkmann (hoofd van de werkplaats glasschilderkunst van de Keulse Dombauhütte) en de kunsthistoricus Felix Busse een rondleiding aan het hoofd van het museum Luzia Schlösser, en bezochten daarbij ook de kronkelige hoeken van het archief hoog in de dom van Keulen.

De raam-deurcombinatie van Sigmar Polke is zijn eerste werk in de glasschilderkunst. En als een Alfa en Omega beëindigde Sigmar Polke zijn levenswerk in 2009 met het ontwerp van zeven agaatramen en vijf ramen van gekleurd glas in de Grossmünster van Zürich. Sigmar Polke vroeg geen loon voor zijn ramen in de Grossmünster. Hetzelfde geldt overigens voor Gerhard Richter die de ramen van de dom van Keulen heeft ontworpen. Het zijn geschenken van de kunstenaars aan het publiek. De ramen in de Grossmünster van Zürich en in de dom van Keulen getuigen van een diepgaande, innerlijke discussie met religieuze onderwerpen – elk op zijn eigen, individuele en ook altijd kritische manier en met een heel eigen artistieke vormentaal.

De glazen ramen die het DGML vanaf eind oktober tentoonstelt, zijn voorbeelden van bijzonder artistiek gebruik van licht en materiaal, maar vallen ook op door de vernieuwende opvattingen en de moed van de bijzondere kunstenaars: voor het realiseren van beide ramen werden speciale ambachtelijke technieken geheel opnieuw uitgevonden: voor het Richter-raam werd voor de eerste keer in plaats van het loodprofiel een nieuw ontwikkelde siliconenvoeg gebruikt en Sigmar Polke maakte voor de agaatbeglazing gebruik van geheel nieuwe materialen, die zeer hoge en geheel nieuwe eisen aan de technische realisatie stelden.

 Maar er is meer wat de beide kunstenaars van de Duitse avant-garde van de kunst verbindt:

 Hoe alles begon

In de vroege jaren ’60 leerden Sigmar Polke en Gerhard Richter elkaar kennen in de klas van Karl Otto Götz tijdens hun studie aan de kunstacademie in Düsseldorf. In 1963 gingen ze samenwerken met hun medestudenten Manfred Kuttner en Konrad Lueg, ook wel bekend als Konrad Fischer, en exposeerden zij hun werken buiten de gevestigde kunstscène, die destijds voor hen gesloten was vanwege hun nieuwe, experimentele kunstvormen en eerste performances en happenings.

 In deze vroege jaren van artistieke ontwikkeling wordt al de rode draad van de carrière van de kunstenaars zichtbaar: moed om te experimenteren en rebelse, vernieuwende opvattingen. De expositie in het Duitse museum voor glasschilderkunst toont met foto’s en werken de gemeenschappelijke beginwerken van de vier bijzondere kunstenaars en documenteert hun persoonlijke ontwikkelingsprocessen. Hierbij worden de meervoudige verbanden tussen glasschilderkunst, fotografie en schilderkunst gevisualiseerd en uitgewerkt. Beschermvrouwe van de expositie is Sabine Verheyen, voorzitter van de Commissie cultuur en onderwijs van het Europees Parlement.

 Vier mannen – vier vrouwen

Blik op de toekomst

Sigmar Polke, Gerhard Richter, Manfred Kuttner en Konrad Lueg worden met hun kritiek op de maatschappij als de voortrekkers voor de artistieke vrijheid van de kunst in Duitsland en als rolmodellen voor hedendaagse kunstenaars beschouwd.  In de geest van deze vier internationaal gevestigde kunstenaars exposeert het DGML daarnaast werken van jonge, innovatieve kunstenaressen. Vier vrouwen die geïnspireerd worden door de rebellen van toen: Lara Aberham, Undine Bandelin, Wanda Koller en Katje Mölich met werken uit de glaskunst, schilderkunst en installaties en collages. Een spannende correlatie die de rode draad “Rebellion, Mut und Innovation” (rebellie, moed en innovatie) naar de toekomst voert.