Gedurende de tentoonstelling Andy Warhol: Vanitas is er in het kunstdepot en in de Sint-Pancratiuskerk een expositie te zien die aansluit bij het thema vergankelijkheid: Vanitas vanitatum, omnia vanitas.
Deze spreuk komt uit het Bijbelboek Prediker en betekent: ‘IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdelheid’. Het duidt op de vluchtigheid en vergankelijkheid van het aardse leven. In deze presentatie wordt religieus erfgoed van parochies in de omgeving gecombineerd met werk van Aad de Haas uit de collectie van SCHUNCK, gerelateerd aan het thema vergankelijkheid.
Beeldtaal
Hoewel de beeldtaal rond de eindigheid van het aardse leven tegenwoordig heel anders is en er meer de gedachte heerst om te leven in en te genieten van het nu, was het tot het midden van de 20ste eeuw heel gebruikelijk om te wijzen op de onvermijdelijke dood en het hiernamaals. In de funeraire symboliek van vroeger keren schedels en zandlopers terug, of het nu gaat om grafmonumenten, hekken van kerkhoven, misgewaden of misboeken die bij uitvaartmissen werden gebruikt. En uitdrukkingen als Memento mori (Gedenk te sterven) en Hodie mihi, cras tibi (Heden ik, morgen gij) werden bij requiemmissen soms zelfs op vaandels in de kerk gehangen. De schedel is een waarschuwing: ‘keer u af van de zonde voor het te laat is’.
Maria Magdalena
Niet zelden wordt de heilige Maria Magdalena aan of op biechtstoelen verbeeld met in haar handen een schedel, vaak tot tranen geroerd. Door de traditie is Maria Magdalena verworden tot een boetvaardige zondares en zelfs een prostituee. In de Sint-Pancratiuskerk hangt een schilderij naar werk van de Italiaanse schilder Titiaan met een voorstelling van de boetvaardige Maria Magdalena. Dit schilderij vormt de directe link met de expositie in het Kunstdepot. Maria Magdalena is in de kerk op meer plaatsen afgebeeld; bij de kruisdood, bewening en graflegging van Jezus, maar ook als getuige van zijn opstanding uit de dood. Zij is niet de enige die wijst op de vluchtigheid van het aardse bestaan, ook de apostel Petrus, kerkvader Hiëronymus en de heilige Franciscus van Assisi herinneren de bezoekers van de kerk hieraan.
Beeld: Anoniem, Boetvaardige Maria Magdalena, ca. 1700, olieverf op doek, 131 cm x 76 cm / Albin en Paul Windhausen, Kruiswegstaties, 1925-1928, olieverf op paneel, 93 cm x 142 cm, Sint-Pancratiuskerk Heerlen. Foto: Sander van Daal