Wie is er bang voor dit naakt?
Mieke Koenen schildert mensen, heel gewone mensen, in hun blootje. Het menselijk lichaam is een onuitputtelijke bron voor haar. Het zijn gewone mensen, zoals u en ik, het ziet er dus niet altijd even fraai uit, er lubbert wel eens wat, het is soms fors van omvang en er zitten rimpels in, kortom, ze geeft een authentiek beeld van hoe we eruit zien. Ze zoekt geen ideaalbeelden maar echte mensen. Daarom zijn haar schilderijen een verademing vergeleken bij alle strakke billen en borsten waarmee we op straat om de oren worden geslagen. Koenen verlost ons van opgefokte eisen en ze geeft ons een mensbeeld waarin we onszelf weer kunnen herkennen. Maar natuurlijk is dat niet altijd makkelijk, het is ook een confrontatie met wat ons minder bevalt aan onszelf. Goed blijven kijken! Naar de trots en het zelfvertrouwen, de liefde, die er ook te zien is!

Er is iets merkwaardigs aan de hand met dat bloot. Mieke schildert maar door met haar blootjes maar de manier waarop er naar gekeken wordt verandert steeds.

Toen zij begon met schilderen, tijdens haar opleiding op Tehatex, de lerarenopleiding die een kunstacademie wilde zijn, was het schilderen van naakt een daad van verzet: in het begin van de jaren tachtig moest alles abstract zijn, het figuratieve, en zeker het klassiekste van de klassieke schilderkunstige thema’s: Naakt, dat was taboe. Mieke verzette zich daartegen, ze had niets met abstractie en hield van het pure, het zuivere, van het tekenen van echte mensen. Dat was toen een daad van verzet!

Het onschuldige bloot van Mieke sloot ook goed aan bij de bevrijding van de benepen gevoelens die de vijftiger en zestiger jaren hadden gekenmerkt. Het schilderen van naakt was toen ook een daad van bevrijding! Iets wat aansloot bij de feministische tijdgeest, een bevrijding van knellende, preutse banden.

Niet dat Mieke daar nou zo bewust mee bezig was, zij schilderde gewoon wat ze schilderend te vertellen had.

De laatste tijd draait die associatie met bevrijding helemaal om. Naakt is verdacht geworden. We mogen geen blote tiet meer zien en schaamhaar natuurlijk al helemaal niet. Dat is tegenwoordig weer onfatsoenlijk. Hoe tegenstrijdig ook met de stortvloed aan porno op het internet en de onverminderde seksualisering van het lichaam in de reclame industrie: bloot is verdacht. We hebben het ‘De Nieuwe Preutsheid’ genoemd. Waar Mieke tien jaar geleden nog mocht hangen in een gerenommeerd notariskantoor dat ook steevast na een expositie een paar schilderijen aan de collectie toevoegde, kan dat nu absoluut niet meer.

Wat er ook van gevonden wordt, Mieke schildert vrolijk verder aan haar oeuvre van liefdevol blootgeven van mensen zoals ze die om zich heen ziet.

De laatste tijd maakt dat werk een verrassende ontwikkeling door. Het blijven blote mensen, maar ze vallen min of meer uit elkaar. Niets zit nog op z’n plek, alles is uit verhouding en de vreemdste kleuren spatten van het doek.
Toch blijven het sterke beelden, echte mensen. De serie heet ‘De Wereld in Verwarring’. Kennelijk verbeeldt Koenen hier, op haar manier, haar kijk op onze moderne, versplinterde wereld, waar geen eenheid meer te vinden is, geen centrum waar we met z’n allen omheen kunnen gaan staan.
Maar de beelden blijven sterk en betekenisvol, al zijn ze bijna uit elkaar gevallen, toch blijven het echte mensen, met een bevrijdende humor geportretteerd.
Koenen is kennelijk toch een optimist, die de versplintering van onze wereld met enig vertrouwen tegemoet ziet, in elk geval met mededogen.

Maarten de Vletter

Beeld: Knuffel mij