Door de moderne ontwikkeling van de landbouw is de diversiteit aan gewassen drastisch verminderd. Ook binnen één soort zijn de variaties in kleur, vorm en smaak grotendeels verdwenen in de supermarkt. Groenten en fruit worden in gecontroleerde omstandigheden geteeld, zodat ze de gewenste eigenschappen krijgen. Daarna worden ze streng geselecteerd op uniformiteit en uiterlijk, zodat enkel de beste exemplaren in de winkelrekken liggen. Zo is ons voedselsysteem steeds verder losgekomen van de bodemeigenschappen, terwijl die juist een cruciale rol spelen in de groei, smaak en samenstelling van onze gewassen.

Kristof Vrancken en Johanna Weggelaar startten begin dit jaar in Gouda het project ‘Rode Kool’. Zij onderzochten samen met drieëntwintig bewoners de lokale bodem. Meer dan honderd rodekool plantjes werden in mei gepland op verschillende locaties in de stad. In september volgde de oogst. Deze tentoonstelling toont hoe deze kolen, afhankelijk van waar ze groeiden, enorm verschillen in grootte, vorm en kleur. En misschien ook in smaak? De rode kool fungeert hier als bio-indicator: haar pigment reageert op de zuurgraad (pH) van de bodem en verandert zo van kleur. Zo ontstaat een visuele vertaling van de bodemeigenschappen van de stad. Gouda kampt met bodemdaling, een proces dat streng wordt gemeten en gemonitord, maar dat er ook voor zorgt dat voortdurend nieuwe grond de stad binnenkomt. Het idee van een ‘oorspronkelijke bodem’ is in Gouda nauwelijks relevant, wat de vraag des te urgenter maakt: hoe staat het met onze bodem? Kunnen we er nog voedsel op verbouwen?

Een deel van het onderzoek kreeg vorm in de reeks anthotypes: fotografische afdrukken gemaakt met plantaardige pigmenten uit de geoogste kolen. Deze beelden, langzaam gevormd door zonlicht, verbeelden op een poëtische manier de kwetsbare verbinding tussen bodem, plant, licht en mens.

Dit participatieve en artistieke project wil bewoners op een creatieve manier de middelen geven om meer te weten te komen over hun eigen stukje stad en het gesprek over de relatie tussen mens, bodem en voedsel open te trekken naar een breder publiek. Via een reeks workshops en gezamenlijke activiteiten ontstond een hechte gemeenschap waarbij kennisdeling, observatie en zorg centraal stond.

Een project van Kristof Vrancken en Johanna Weggelaar in samenwerking met de bewoners van Gouda.
Met dank aan: LUCA School of Arts, Stadsakker Gouda, VELT Groene Hart, Gouda Bruist
Mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Gouda en Cultuurfonds Zuid-Holland