Keramiekmuseum Princessehof heeft een uitzonderlijke aanwinst verworven: een zeldzame 16de-eeuwse kinrande doos uit Jingdezhen, China. De vierdelige porseleinen stapeldoos, gedecoreerd met overglazuur ijzerrood en bladgoud, werd vermoedelijk gebruikt als luxe-item tijdens de Japanse theeceremonie. Wereldwijd zijn slechts drie van dergelijke stukken bekend, waarvan de andere twee zich bevinden in privécollecties in Japan en Brazilië.

Kinrande porselein werd in China gemaakt tijdens de Jiajing (1521–1567) en Wanli (1572–1620) periodes, zowel voor de lokale als de exportmarkt. De voornaamste afzetmarkten waren Japan en het Midden-Oosten, in het bijzonder het Ottomaanse rijk. Via de Ottomanen zijn verschillende stukken in Europa beland, dit gebeurde voornamelijk als gift aan heersers zoals de Medici. De Portugezen en Spanjaarden namen met hun handelsschepen ook kinrande porselein mee naar Europa, al was dit aantal in vergelijking met het meer bekende blauwwit porselein zeer gering. Vandaar dat kinrande voorwerpen vandaag de dag erg zeldzaam zijn.

Theeceremonie
Het woord kinrande heeft zijn oorsprong in de Japanse taal en betekent ‘goudbrokaat-stijl’, dit vanwege de overeenkomst met goudbrokaat dat in die periode in de mode was. Deze term voor keramiek wordt in Japan voor het eerst genoemd in historische bronnen tijdens de 17de eeuw in relatie tot de theeceremonie. De driedelige doos is zeer waarschijnlijk speciaal voor de theeceremonie gemaakt.
In Japan werden dit soort dozen om eten in te bewaren jubako (重箱) genoemd en doorgaans gemaakt van lak. De theeceremonie kende verschillende uitvoeringen, van ingetogen met het gebruik van simpele, rustieke objecten tot uitbundige ceremonies met luxe-objecten. Daarnaast was het vanaf de 15de eeuw in de mode om Chinese voorwerpen te gebruiken, dit stond bekend als karamono suki (smaak voor Chinese goederen). Kinrande porselein was hier uitermate geschikt voor en deze doos zal een geliefd object zijn geweest voor gebruik in de luxe uitvoering van theeceremonies.
Kinrande porselein in het algemeen, en zeker bijzondere vormen als deze zijn zeer zeldzaam. De nieuwe aanwinst van het museum in Leeuwarden is het eerste voorbeeld ter wereld dat zich nu in een openbare collectie bevindt.

Productie en decoratie
Het vervaardigen van kinrande porselein was een kostbaar en arbeidsintensief proces. Het porselein werd voorzien van emailkleuren en moest daarom meerdere keren de oven in. Daarna werd een decoratie met bladgoud aangebracht en gepolijst. Deze gouddecoratie is zeer gevoelig voor slijtage en ontbreekt daarom tegenwoordig op veel kinrande voorwerpen. De aanwinst van het Princessehof is op deze zelfde wijze gedecoreerd en op dit voorbeeld is de gouden decoratie nog prachtig bewaard gebleven. Op alle vier de zijdes en het deksel zijn diverse decoraties aangebracht met scènes van mensen in een landschap, omgeven door geometrische patronen en prunusbloemen. Een charmant detail zijn enkele spatten groen email. Op de onderzijde bevindt zich het karakter 天 (tian), wat ‘hemel’ betekent.
Deze stapeldoos is een voorbeeld van het hoogstaand technisch vernuft waarover de Chinese pottenbakkers beschikten. Het produceren van voorwerpen met rechte wanden is veel complexer dan voorwerpen met ronde wanden, vanwege het instortingsgevaar. Daarbij is het in elkaar laten passen van de verschillende onderdelen een moeilijk karwei, vanwege de krimp van de klei tijdens de verschillende bakgangen, en is de ongebruikelijke techniek van de decoratie in bladgoud is erg tijdrovend.

Steun
De nieuwe aanwinst is aangekocht met genereuze steun van het Mondriaan fonds, de Vrienden van het Princessehof en de Club Céramique van het Princessehof. Het bijzondere stuk is inmiddels toegevoegd aan de vaste presentatie.

Bron: Keramiekmuseum Princessehof