De tentoonstellingsruimte is leeg, op een vrouw met haar dreumes na – als een levende Maria met baby Jezus. Harmonieuze tonen klinken bij binnenkomst. Ze komen van twee andere vrouwen die in de zaal aan het zingen zijn. De performers, door kunstenaar Tino Sehgal (1976) ‘vertolkers’ genoemd, bestuderen de baby. Ze kijken naar zijn bewegingen en luisteren aandachtig naar diens pruttelgeluiden. Dat vertalen ze op eigen wijze naar zang en dans. Waarop de baby dan weer reageert, enzovoort.

Vertolkers en baby kijken zo aandachtig naar elkaar dat ze in elkaars wereld lijken op te gaan, en het onduidelijk wordt wie hier nou eigenlijk de regie heeft. Het publiek kijkt toe, als ware het een volgende laag van observatie, hoe deze magische ontdekkingsreis zich ontvouwt. In rust en met een (hernieuwde) fascinatie, zien ze hoe een baby kijkt, voelt en de ander gewaarwordt.

Dan begint de baby te huilen en snelt de moeder weg. Een van de twee performers vertrekt ook. “You, I, I, You”, galmt de overgebleven vrouw, terwijl ze zich als een duif voortbeweegt richting het publiek. Schichtig beweegt haar hoofd naar achteren en voren, dan houdt ze het schuin en kijkt ze een toeschouwer recht aan. Een dame wordt ongemakkelijk en loopt haar blikveld uit. Twee anderen beantwoorden haar met een glimlach. Het directe oogcontact is tegelijk ongemakkelijk en uitnodigend: het dwingt tot het lezen van haar ogen. Wat wil ze?

Een levende blik
Het is kenmerkend voor Sehgal om de toeschouwers op een interactieve wijze te betrekken bij zijn livewerken, die hij ‘geconstrueerde situaties’ noemt. Opgeleid als choreograaf én politiek econoom gebruikt hij de lijfelijke aanwezigheid van mensen om het publiek te activeren en anders te laten kijken naar thema’s – vaak uit de kunstgeschiedenis, zoals hier de moeder en het kind.

De tentoonstelling in de grote zaal van De Pont heet ook ‘This youiiyou’ en bestaat uit uiteenlopende portretten die Sehgal selecteerde uit de museumcollectie. Ze zijn gemaakt door Rineke Dijkstra (1959), Thomas Struth (1954) en Gerhard Richter (1932). Allen hebben een relatie tot kijken en bekeken worden. Tekst en uitleg zijn er nauwelijks. Ongegeneerd staren de geportretteerden de toeschouwers aan. Zoals zij naar de kunstenaar keken toen het beeld werd gemaakt. Maar de geportretteerde kijkt nu jou, de toeschouwer, aan. Je vangt de blik en kijkt terug. Wat zouden ze hebben gedacht? Wat zie ik in hun ogen? 

Wisselwerking
Martijn van Nieuwenhuyzen, directeur van De Pont en mede-curator van de tentoonstelling, volgt en toont Seghal al jaren. ‘This youiiyou’ gaat voor hem vooral om de wisselwerking tussen de door Sehgal geselecteerde kunstwerken uit de collectie van De Pont en de performance van moeder met kind.

Naast de confronterende portretten bij de ingang koos de kunstenaar voor tekeningen van Giuseppe Penone (1947), waarvan er niet eerder zoveel tegelijk op zaal te zien waren. Ogen staan centraal, met blikken als kronkelende lijnen, alsof de mens in bochten kijkt. Andere keuzes zijn de trage videowerken van Charlotte Dumas (1977) en David Claerbout (1969), evenals een installatie van James Turrell (1943). Deze nodigen uit tot het nemen van tijd, om je af te vragen wat je eigenlijk ziet. Net als in de kraamtijd, wanneer het ritme van de baby overgenomen wordt – een ritme van “stilte, concentratie en ontmoeting”, zoals Van Nieuwenhuyzen het prachtig verwoordt. Met ruimte voor echte aandacht voor elkaar.