Veel autonome sieraadkunstenaars volgen een opmerkelijk pad: eerst leren ze edelsmeden op de Vakschool in Schoonhoven, en daarna leren ze ‘alles’ weer af op de kunstacademie. Niet virtuoze materiaalbeheersing, maar een scherpzinnig concept staat bij hen centraal – ongeacht het materiaal of de status. Paul Derrez (1950) studeerde industriële vormgeving en theater en leerde vervolgens goudsmeden in Schoonhoven. In 1976 richtte hij Galerie Ra op, een galerie voor hedendaagse sieraden, waar hij betaalbare ‘anti-sieraden’ van ‘on-edele’ materialen propageerde.
Een goed voorbeeld is zijn geometrische wisselring (1975), een ontwerp dat hij nog steeds binnen twee uur maakt. De ring bestaat uit een zilveren of gouden beugel waarin een verwisselbaar gekleurd acrylelement past. Derrez ontwierp de stille bestseller met een werktekening en modellen. De computer als ontwerptool liet hij aan zich voorbijgaan.

Piercing en condoom
De ouders en grootouders van Derrez dreven in Sittard een traditionele juwelierszaak, maar het juweliersvak ambieerde hij zelf niet. Toch erkende hij later dat een object als een trouwring, zilveren drinkbeker of suikerschepje zich generaties lang met een persoon of levensmoment kan verbinden. Tijdens een sabbatical in Australië in 2000 leerde Derrez pas zilversmeden. Hij begon er met (geboorte)lepels, die in de tentoonstelling een vrolijk hoekje vormen. Een doordacht ontworpen hol-bolschepje past in de handpalm: perfect voor de intieme handeling van het voeden van een baby of een oudere.
Derrez komt in zijn werk vaak scherp uit de hoek, maar steeds met een knipoog. Zijn iconische hanger Face (1994) provoceert mild. Op het eerste gezicht lijkt deze aluminium en kunsthars hanger een karikatuur van een hoofd met rode puilogen, een neus en een open mond. In tweede instantie herken je er een mannelijk geslachtsdeel met penispiercing in. Zo draagt hij trots zijn homoseksualiteit uit. Met zijn monstrans, een traditioneel rooms-katholiek liturgisch voorwerp, verwierp Derrez in 2005 de afwijzing van homoseksualiteit door de katholieke kerk. In plaats van een heilig relikwie (meestal een botje van een heilige), bevindt zich in het midden een condoom, omringd door een stralenkrans van liefdeshartjes en spermatozoïden. Een Pools museum weigerde Derrez’ zilveren monstrans, maar het Catharijneconvent in Utrecht kocht het aan als ‘kerk-kritisch object’.

Inventief en lichtvoetig
Ondanks zijn ervaring beweert Derrez nog steeds over weinig technisch vernuft te beschikken en zich door zijn inventiviteit als designer te ‘redden’. Met kleurrijke kunststof schijfjes en ovalen vormt hij quasinonchalante zilveren halskettingen. Nog simpeler is een halsobject uit één enkele zilverdraad: een mannelijk silhouet met oog, oor en uitgestoken rode tong (2019). Om de nek gedragen wordt de tong een harde tepel, waaraan gelikt wordt.
Zijn Pill roulette (2003), een kunststof broche met acht pillen erop gemonteerd, is een dubbelzinnige readymade. Zijn het partypillen of symboliseren ze overdadig medicijngebruik? Het is precies deze balans tussen flair en ironie, lichtvoetigheid en maatschappijkritiek, die Derrez’ oeuvre zo aanstekelijk én verraderlijk maakt.