30 juli 2024
Het Luther Museum Amsterdam heeft met steun van de Luther Collectie Amsterdam op een veiling een bijzonder en mysterieus schilderij aangekocht van portretschilder Johann Georg Schwartze (1814-74), de vader van de beroemde schilder Thérèse Schwarte, beeldhouwer Georgine Schwartze, en grootvader van schilder Lizzy Ansingh.

Johann Georg Schwartze was telg van een beroemde negentiende-eeuwse lutherse kunstenaarsfamilie en portretteerde de ‘rich and famous’ van zijn tijd: de Nederlandse adel, handelaren, politici en kunstenaars.
Op het liefdevolle en sfeervolle portret uit 1856 dat het museum voor zijn collectie heeft gekocht is een wat mysterieuze dame met een prachtige armband en broche te zien. Zij houdt een boek op schoot waar een romantisch landschap op te herkennen valt. Misschien gaat het om de vrouw van de schilder die hier is afgebeeld, tien jaar na hun huwelijk. Het museum gaat hier de komende maanden verder onderzoek naar doen, vooruitlopend op een overzichtstentoonstelling met werk van Schwartze.
Steven van Teeseling, directeur van het Luther Museum: “Ik ben ontzettend blij dat we onze collectie met werken van de lutherse kunstenaarsfamilie Schwartze kunnen aanvullen met dit mooie portret. Johann Georg is de vader van de beroemde schilder Thérèse Schwarte, van beeldhouwer Georgine Schwartze, en grootvader van schilder Lizzy Ansingh, van wie we al prachtig werk in onze stijlkamers tonen. Een werk van ‘vader Schwartze’ hadden we nog niet en dit is wel een hele prachtige! Ter gelegenheid van zijn 150e sterfdatum en ruim 100 jaar na zijn laatste grote expositie, organiseert het Luther Museum dit najaar een overzichtstentoonstelling van deze onterecht vergeten kunstenaar, die daarmee uit de schaduw van zijn dochters en kleindochter treedt. Het werk dat we hebben aangeschaft krijgt een speciale plek in deze tentoonstelling.”
In de tentoonstelling zal duidelijk worden dat de toeschrijving van veel van het vroege werk van Thérèse Schwartze moet worden herzien, aangezien ze het niet alleen, maar samen met haar vader heeft gemaakt. De tentoonstelling ‘Johann Georg Schwartze, uit de schaduw van zijn dochter’ is te zien van 17 oktober 2024 tot en met 12 januari 2025. Ter gelegenheid hiervan verschijnt bij WBOOKS een monografie over zijn werk. De tentoonstelling en de publicatie worden samengesteld door dr. Rudi Ekkart en Claire van den Donk.
Bron: persbericht Luther Museum Amsterdam
Inmiddels hebben we ook enige informatie gekregen over wat we aan sieraden en kledingstukken zien:
Om haar pols zien we een hol gouden Biedermeier armband. Erop zien we een ‘eternal knot’ oftewel een liefdesknoop, een knoop die geen begin of einde kent. Dat kwam vooral in Victoriaans Engeland voor: ‘the true lovers knot’. Staat symbool voor allerlei mooie dingen als trouw, eeuwigheid, bij elkaar horen, iemand nooit meer loslaten etc. Of zelfs trouw aan jezelf, je omringt tenslotte je eigen pols ermee.
De broche op haat jurk is een camee van lavasteen, gezet in goud. Deze werden meestal meegenomen van een ‘grand tour’ naar Italië en worden ook wel ‘souvenir juwelen’ genoemd. Vaak zijn de afbeeldingen goden of wijsgeren. Dit zou Homerus kunnen zijn. In die tijd was een revival gaande van de oude Grieken (en van veel meer perioden, die hele 19e eeuw was een grote revival)
De camee werd gedragen bij een crinoline of hoepelrok, een kledingstuk dat door vrouwen tussen 1850-1870 (dit schilderij is uit 1856) gedragen werd en die zich kenmerkt door een steeds wijdere ‘vrouwelijker’ klokvorm.
Bronnen:
Suzanne van Leeuwen (sieraden conservator en restaurator Rijksmuseum)
Martijn Akkerman (Juwelenhistoricus, bekend van Tussen Kunst en Kitsch)
Jeanine Albronda (jonge Edelsteenkundige en Diamantair uit Amsterdam)
We weten echter nog niet wie er is afgebeeld op dit schilderij. Mocht u daar ideeën over hebben, laat het ons dan weten: info@luthermuseum.nl of +31(0)20-2142112