4 november 2024

Uit onderzoek door Mariëtta Jansen, gastconservator van de tentoonstelling Hoe Van Gogh naar Groningen kwam in het Groninger Museum blijkt dat Vincent van Gogh invloed had op de kunstenaarsvereniging De Ploeg. De exposities die rond het jaar 1896 in het Groninger Museum te zien waren, met het werk van Van Gogh en andere kunstenaars, hadden veel impact op het Groningse kunstklimaat, de kunstverzamelaars en vooral op de kunstenaars van De Ploeg. Vanaf 30 november verschijnt bij de opening van Hoe Van Gogh naar Groningen kwam de gelijknamige publicatie hierover.

Vincent van Gogh, ‘Tuin te Arles’, 1888

De tentoonstelling in 1896 is de bron
Zowel het boek als de tentoonstelling komen voort uit het onderzoek van Mariëtta Jansen. Tijdens haar tijd als conservator De Ploeg van het Groninger Museum raakte Jansen, nu gastconservator van de tentoonstelling, gefascineerd door de zichtbare invloed van Van Gogh op De Ploeg. Waar kwam die invloed precies vandaan? Zijn er Groninger wortels? In haar onderzoek ontvouwde zich een boeiend verhaal van invloeden en inzichten die veel verder gingen dan alleen de geschiedenis van de nu wereldberoemde schilder Van Gogh. “De tentoonstelling in 1896 is de bron,” zegt ze. “Het was een steen in het water. De steen zelf zien we niet meer, maar de kringen die deze veroorzaakte wel. Met onze tentoonstelling proberen we de ‘steen van toen’ te reconstrueren.”

Vernieuwende kunst in Groningen
Het is een bijzondere raamvertelling: een tentoonstelling over Vincent van Gogh in het Groninger Museum in 1896 wordt het onderwerp van een tentoonstelling over Van Gogh in het Groninger Museum in 2024. Het verhaal begint 128 jaar geleden, toen de organisatoren van de toenmalige expositie, een groep studenten van de Rijksuniversiteit Groningen, elkaar ontmoetten in een periode waarin de bloei van de wetenschap en de groei van de stad hand in hand gingen. De studenten (onder wie de later zo beroemde cultuurhistoricus Johan Huizinga) voelden zich vrij om te experimenteren en vernieuwende kunst naar Groningen te halen.

Niet alleen Van Gogh is in deze jaren het onderwerp van een expositie: de studenten presenteren tussen 1895 en 1897 ook werk van hedendaagse kunstenaars als Theo van Hoytema, Johan Thorn Prikker en Jan Toorop, die hoogstpersoonlijk naar Groningen komt en er dineert met studenten en hoogleraren. In zijn kielzog volgt de Haagse kunstpedagoog H.P. Bremmer: vooraanstaande Groningers gaan bij hem op cursus in de villa van de psycholoog professor Gerard Heymans en beginnen kunst te verzamelen – waaronder werk van Van Gogh.F. H. Bach, leraar aan Academie Minerva, die in hetzelfde jaar 1896 tegeltableaus had ontworpen voor het nieuw geopende station, bezocht de expositie ook en schreef een lovend ingezonden stuk over de tentoonstelling. “Dat was een geweldig aanknopingspunt,” meent Mariëtta: “het lijdt geen twijfel dat via hem ook kennis van Van Gogh is doorgegeven aan schilders van De Ploeg.”

De publicatie Hoe Van Gogh naar Groningen kwam, uitgegeven door Wbooks, onder redactie van Mariëtta Jansen, Belle de Rode en Anneke de Vries, is vanaf 30 november 2024 verkrijgbaar bij de museumwinkel van het museum en boekhandels in Nederland.

Bron: persbericht Groninger Museum

Lees in Museumtijdschrift nr. 8 het afscheidsinterview met Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum, waarin hij onder meer vertelt over Van Gogh in Groningen. Vanaf 26 november verkrijgbaar in de winkel.