20 september 2023

Mannenverslindsters in de menopauze, transseksuele sekswerkers en vrouwelijke gevangenen spelen de hoofdrol bij Pauline Curnier Jardin. In haar even grappige als ongemakkelijke installaties in het Centraal Museum ontmantelt zij seksuele stereotypen.

Zaaloverzicht met ‘Baubo fait la morte’, 2014

Sommige bezoekers kijken bij het betreden van de bovenste verdieping van het Centraal Museum verschrikt om zich heen om dan zo snel mogelijk door te lopen naar de volgende zaal. Andere zie je bijna verstijven en vervolgens resoluut omkeren: hier willen ze niets mee te maken hebben. Dat geeft maar aan hoe diep het taboe zit dat Pauline Curnier Jardin aansnijdt in Qu’un sang impur. Deze film draait om een groep oudere vrouwen, die bij ontmoetingen met jongemannen zo overdadig beginnen te menstrueren dat het bloed rijkelijk langs hun benen stroomt. De lust slaat om in moorddadigheid en in het gevang beleven ze een collectief orgasme.
Wie niet op de vlucht slaat voor deze ongemakkelijke cocktail van horror, psychoanalyse en maatschappijkritiek kan de film uitzitten op een parkbankje. Dat is geplaatst voor een scherm gemaakt van jarretels en bloemen, onmiskenbare verwijzingen naar seks die verwelkt. Het decor is een apart werk, met een eigen titel, maar vormt met de film een totaalinstallatie. En dat geldt voor de hele tentoonstelling ‘Hot Flowers, Warm Fingers’: alles grijpt in elkaar en versterkt elkaar.

‘Qu’un sang impur’, 2019

Pin-up en peepshow
De eerste museale solo van Curnier Jardin bestaat uit vijf zaalvullende installaties waarin zij met een flinke portie sardonische humor vrouwelijke stereotypen ontmantelt. Zo plakte de kunstenaar voor Blond Corridor extreem uitvergrote details van een Marilyn Monroe-portret op de wanden en plafond van een gang. In plaats van sensueel is het effect vervreemdend en zelfs licht onheilspellend. Alsof de passieve pin-up die haar leven lang door mannenogen verslonden werd, wraak neemt door de blikken van bezoekers te laten verdwalen in huidkleurige abstractie.
De Monroe-gang leidt naar een luikje dat, na het inwerpen van een muntje, een doorkijkje biedt naar een ruimte gevuld met seksueel getinte tekeningen. Deze peepshow produceerde de kunstenaar samen met Colombiaanse transseksuele sekswerkers, toen die tijdens corona zonder werk zaten. Eenzelfde soort samenwerking ging ze aan met de bewoners van een vrouwengevangenis in Venetië. De film Adoration wordt bevolkt door graffiti-achtige figuren en refereert aan de geschiedenis van de penitentiaire inrichting. In de zestiende eeuw was dit namelijk een klooster waar ongehuwde, oudere vrouwen en sekswerkers als gedwongen nonnen werden opgesloten. Slechts één keer per jaar, tijdens carnaval, het grote feest van de omkering, konden ze aan hun lot ontsnappen door zich te kleden in mannenkostuum en als toneelspelers op te treden voor de stedelijke elite.

‘Adoration’, 2022

Lonken naar Sint Sebastiaan
Curnier Jardin bijt met deze tentoonstelling het spits af voor de nieuwe tentoonstellingsreeks ‘De verdieping’. Tijdens de verbouwing en herinrichting van de vaste opstelling op de begane grond en de eerste verdieping worden hedendaagse kunstenaars uitgenodigd om onder de hanenbalken van de zolder hun werk te tonen en te reageren op museumstukken. De keuze voor de Française is een logische. Het Centraal Museum heeft al werk van haar in collectie, dat de afgelopen jaren als ‘blik opschuddende’ interventie werd ingezet binnen de vaste presentatie.
In deze tentoonstelling doet Curnier Jardin er nog een schepje bovenop. Puttend uit het depot stelde zij een atypische stijlkamer samen, met onder andere een bank van Mart Visser, een postmodern dressoir van Ed Annink, twee zeventiende-eeuwse schilderijen met afbeeldingen van Sint Sebastiaan en een naakt mannelijk onderlijf van de Utrechtse surrealist Joop Moesman, dat als een paaldanser hoog aan een verticale stang is gehangen. Rondom deze ‘mannelijke’ werken heeft Curnier Jardin haar Peaux de dame geplaatst. Het zijn afgestroopte huiden, lege hulzen, de lichamelijke behuizing die steeds losser gaat zitten naarmate vrouwen ouder worden. Ze lijken dan ook onzichtbaar te worden voor hun omgeving, en mannen in het bijzonder. Maar hier domineren ze de ruimte. Ze dansen over de wand, hangen lekker over de bank, lonken naar pretty boy Sebastiaan en negeren die aansteller Moesman.

Zaaloverzicht, alle foto’s: Gert Jan van Rooij