Het park De Oude Warande in Tilburg heeft een bescheiden omvang, maar is groot genoeg om tien verschillende kunstwerken te verstoppen. Stichting Lustwarande organiseert hier de beeldenexpositie ‘Eartheaters’, waar hedendaagse kunstenaars naar een nieuwe omgang met onze aarde zoeken.

De kunstwerken gaan op in hun omgeving, hangend in bomen of begraven in de grond. Ironisch genoeg zijn de werken geplaatst langs paden die in de achttiende eeuw in geometrische vormen zijn aangelegd, waardoor je niet ontkomt niet aan menselijke interventies of aanpassingen in de natuur. Kunstenaars uit binnen- en buitenland zijn gevraagd invulling te geven aan het thema Antropoceen, het tijdperk dat wordt gevormd door menselijk handelen waarvan we nu de gevolgen inzien, zoals klimaatverandering en migratie. De titel ‘Eartheaters’ refereert naar manieren om weer één te worden met onze planeet, in plaats van deze te misbruiken.

Honingzuil
De tentoonstelling daagt je uit om verwachtingen los te laten, bijvoorbeeld door het werk Sweet Expanse van Matea Bakula (1990). De driedelige zuil staat op een afstandje van het wandelpad en valt met de oranje kleur op tussen de groene bomen. Van dichtbij lijkt het werk op een ingekapselde bijenkorf waar de plakkerige ‘honing’ langs de honingraten druipt. Een paar bijen vliegen om de zuil heen, op zoek naar een opening in het harde omhulsel. Ze hebben er alleen niets te zoeken, want het ‘natuurlijke’ verschijnsel is gemaakt van onder andere polystyreen en suiker. Niet alleen de mens, maar ook de nietsvermoedende bij laat zich in de maling nemen door Bakula’s zoete zuil.
Aan de andere kant van het park moet je even verder kijken dan je neus lang is. Het werk Equal Minds (Alone) van Giula Cenci (1988) staat niet op of in de grond, maar hangt in een boom. Het geraamte van een autostoel bevat een masker van een menselijk gezicht en is met een ring gemonteerd om de stam van een boom. Het is goed om te weten dat het makkelijk gedemonteerd kan worden, want het zou zonde zijn geweest om deze stukken schroot vast te timmeren aan een onschuldige boom. Dat dit werk een angstgevoel van onomkeerbare aantasting aan de natuur oproept, zegt iets over de nalatenschap van de mens op onze planeet. Ook de combinatie van de autostoel en het masker geeft een akelig gevoel: worden mens en machine steeds meer één?

Materialen
De keuze van het materiaal van deze kunstwerken is van belang. Hergebruik en duurzaamheid spelen hierbij een rol. Aluminium, een materiaal dat lang meegaat en volledig gerecycled kan worden, wordt door zowel Jan Hüskes (1991) en Jonathan van Doornum (1987) gebruikt. Anderen kiezen ervoor om materialen te recyclen, zoals Olivia Bax (1988). Haar werk Cartouche bestaat uit een oude krat en een reeks niet nader te definiëren voorwerpen die fel oranje zijn geschilderd. Zowel in de krat als bovenop en aan de zijkanten zijn krioelende constructies aangebracht, bedekt met een ruwe, rode substantie die als mos over het oppervlak kruipt. De gecompliceerde vormen ziet Bax als symbool voor hoe de mens vervlochten is met de omgeving, terwijl het werk zelf juist enorm afsteekt tegen de natuur eromheen. Het misstaat in ieder geval niet.
De ‘Eartheaters’ verbinden mens en natuur, geven materialen een andere betekenis en zoeken naar een nieuwe houding in het Antropoceen. Deze kunstenaars verkennen een alternatief waarbij de aarde minder als bron wordt gezien, en juist meer als omgeving waar de mens onderdeel van is. In dit geval een omgeving die een paar honderd jaar geleden door mensen is aangelegd.