Het zou zonde zijn als je denkt dat ‘Good mom/Bad mom’ uitsluitend over moederschap gaat. De oude stallen van het Centraal Museum zijn immers gevuld met klassieke en hedendaagse kunstwerken over ouderschap in de breedste zin van het woord. Onder deze daken huizen regenboogfamilies, Dolle Mina’s, legers van liefde en roze wolken waaruit duistere regen neerklettert. Er schitteren felgekleurde banieren en een discobal. Madonna’s tonen zich in allerlei gedaanten: van krachtig zwart, rozig tot gifgroen. De materialen en vormen zijn ongeremd: verf, melk, bloed, zeep en bloemzaad. Samen voeden ze een groter verhaal.

De veelzijdigheid van het ouderschap is ondergebracht in verschillende hoofdstukken. Ze zijn samengesteld rond thema’s als maatschappelijke verwachtingen of verborgen verhalen over verlangen en rouw. Ze gaan over zorgdragen: voor elkaar en het leven zelf.

Moeder
Artemisia Gentileschi (1593-1653) schilderde Madonna met kind (1613) toen zij zelf een jonge moeder was. Op dit schilderij probeert moeder Maria haar kind te voeden. Een vermoeide blik. Haar mond geconcentreerd. Diezelfde aandacht is voelbaar in het schilderij zelf – alsof het voortkomt uit een drang om het leven waarachtig te tonen.

In Zelfportret als moeder (2022) zien we Tanja Ritterbex (1985) op haar bed met een snor en gezichtsmasker. Niks glamour, eerder een binnenpretje. Alsof ze denkt: Kijk mij hier eens zitten, met mijn groene gezicht en mijn oudroze badjas.

De video-installatie Mother (2005) van Candice Breitz (1972) bestaat uit zes schermen op rij. Ze tonen fragmenten uit Hollywoodfilms waarin de hoofdrolspelers laten zien welke eigenschappen we moeders veelal toedichten: emotioneel, perfectionistisch, boos, hysterisch, seksloos, maar eeuwig dienend. Het uitvergroten van de stereotypen over het moederschap onderstreept het belang van deze tentoonstelling.

Mythe
In een veelkantig narratief moet er ook ruimte zijn voor de schoonheid, het lieve en het radicaal kwetsbare van het ouderschap. Femmy Otten (1981) weet dit ontroerend te verbeelden. Tijdens mijn zwangerschap vertelde ze me dat je bij een geboorte dicht bij de dood komt. Inmiddels weet ik dat dit waar is. Dat tijdens deze rite alle onzichtbare draden aangetrokken worden. En hoe ik heel helder voelde hoe ik tussen mijn nog ongeboren dochter en mijn moeder stond, hoe haar moeder, en die van haar en al onze overgrootmoeders over haar schouders meekeken. Allemaal verbonden. Uit eenzelfde stuk geslagen.
Ottens Birthland (2025) toont een moeder en kind die samen rusten. Ze zijn gehouwen uit één stuk lindehout. De moeder ligt op haar rug. Haar haren als een halo uitgewaaierd om haar hoofd. Haar naakte lijf oogt warm. Op haar scheenbenen een baby, opgevouwen zoals in de baarmoeder. Een handafdruk op de rug als bezwering. Dit kindje is veilig.

Dat niet iedereen veilig is, wordt duidelijk in het indrukwekkende vierluik Elinye ibele (2025), Ulishiyele Bani ibele fut (2025), Ibele lesithathu (2025), Iusizi ibele (2025) van Buhlebezwe Siwani (1987). In de videobeelden zie je zwarte moeders hun kindje wiegen en de borst geven. Je ziet hen tegen de achtergrond van overwoekerde koloniale gebouwen, waarmee de maker verwijst naar de traumatiserende geschiedenis waarin zwarte moeders geen zeggenschap hadden over hun eigen lichaam en kinderen.

Zeggenschap en autonomie komen in meerdere kunstwerken naar voren. Bijvoorbeeld in de sensuele pasteltekeningen vol parels, anticonceptie en bloemen van Kinke Kooi (1961). Of in de prachtige sculptuur van Eva Spierenburg (1987), waarin ze haar twijfels over het mogelijke ouderschap deelt.

Ontrafeld
In For our children’s children (2023) delen Jonas Ohlsson (1967) en Magnus Monfeldt (1973) hun zoektocht rondom vaderschap. Hoe geef je dat vorm zonder in oude onderdrukkende patronen te vervallen? Ze dagdromen over een wereld met een ‘Army of kindness’, die vrij is van patriarchale machtsstructuren en waar het Palestijnse volk vrij is.

In het videowerk A little bit like the soul (2021) van Sijben Rosa (1988) zorgen vier queer performers voor een sculptuur. Queer gemeenschappen kennen een rijke geschiedenis van zorgdragen. Een traditie van het stichten van huizen en families waarin mensen worden opgenomen die door hun eigen familie verstoten zijn. Om ieder die afwijkt van de heersende norm te omarmen. Daar kan menig mens lering uit trekken.

De tentoonstelling sluit af met Annex (2025) van Emma Talbot (1969). In een video en zinderende textiele sculptuur neemt zij je mee door de verschillende seizoenen van het leven. Door de winter. Door de geboorte. In de herfst. In de dood. We zijn onderdeel van iets groters. En daarin ligt een sleutel.

Verbonden
Als ik iets uit deze tentoonstelling meeneem, is het dat we allemaal zorgdragen voor moeder aarde en al wat in en rondom haar leeft. Dan pas ontrafelen we iets van groot belang: dat we allemaal gelijk zijn. Dat we pas vrij zijn als we allemaal vrij zijn. Dat het leven in al haar facetten het waard is om voor op de bres te staan.

‘Good mom/Bad mom’ draagt een myriade aan perspectieven met zich mee. Het laat zien dat je geen slechte moeder bent als je ruimte maakt voor je eigen werk. En omgekeerd: dat je geen slechte kunstenaar bent als je ruimte maakt voor je kind. Beeldende kunst is in zekere zin ook een vorm van zorgen: het gestalte geven, inkleuren en bestendigen van iets onzegbaars. Een universum waarin niets is doorgeknipt, omdat we nog altijd met onzichtbare strengen aan elkaar verbonden zijn.