13 maart 2024
Ruim 300 gedigitaliseerde brieven van Piet Mondriaan zijn nu online te lezen. Deze brieven vormen niet alleen een belangrijke bron voor onderzoek naar het leven en werk van de Nederlandse schilder, maar geven ook een inkijkje in het culturele leven van zijn tijd. Ze zijn gepubliceerd door het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis en het Huygens Instituut voor Nederlandse geschiedenis en cultuur.

Het RKD en het Huygens Instituut publiceren het eerste deel van The Mondrian Papers, de online editie van alle brieven en artikelen van de Nederlandse kunstschilder Piet Mondriaan (1872-1944).
Het digitale editieplatform edition.mondrianpapers.org waar de geschriften worden gepresenteerd, biedt tal van mogelijkheden om het materiaal te doorzoeken. Mede dankzij de toelichtingen en annotaties bij Mondriaans brieven, geeft The Mondrian Papers een nieuwe impuls aan het kunsthistorisch onderzoek.
Uitgebreid netwerk
Piet Mondriaan had een indrukwekkend netwerk van relaties over de hele wereld. Hij schreef duizenden brieven, briefkaarten en telegrammen naar kunstenaars, musici, vrienden, kunsthandelaren en critici. Daarvan zijn er wereldwijd ruim 1.700 bewaard gebleven. The Mondrian Papers laat de originele brieven en theoretische artikelen zien, samen met de transcriptie in de taal waarin Mondriaan zijn tekst schreef.
Daarnaast zijn de Nederlandse en Franse teksten allemaal voorzien van een Engelse vertaling, waarmee Mondriaans complete geschriften voor het eerst een internationaal bereik krijgen.
Van een realistisch naar abstracte stijl
Het eerste deel bevat de vroegste brieven tot juli 1919. Hierin komt Mondriaans opleiding aan bod en zijn eerste jaren in Parijs van 1912 tot 1914. Uit de brieven blijkt dat Mondriaan een veel prominentere rol speelde binnen de invloedrijke De Stijl-beweging dan tot nu toe werd gedacht. Mondriaans omvangrijke correspondentie geeft context aan zijn werk en beschrijft hoe hij zijn realistische stijl ontwikkelde tot zijn wereldberoemde abstracte stijl. Daarnaast krijgen we ook een inkijk in zijn persoonlijk leven, zijn interesses en zijn manier van denken.
Dat het RKD en het Huygens Instituut in dit project gezamenlijk zouden optrekken, was een logische keuze. Het Huygens Instituut publiceerde eerder, in samenwerking met het Van Gogh Museum, de brieven van Vincent van Gogh. Van de ruim 1.700 brieven van Piet Mondriaan bevinden zich er meer dan 700 in de collectie van het RKD. De informatie over de kunstwerken van Mondriaan komt rechtstreeks uit het onderzoeksplatform RKD Research. Daarmee voorziet de editie de brieven van Piet Mondriaan van een samenhangende context. The Mondrian Papers is het voorbeeld voor toekomstige digitale edities van kunstenaarscorrespondenties.
Wordt vervolgd…
Het deel dat op 12 maart (tijdens TEFAF) gepubliceerd is, bevat al Mondriaans brieven en geschriften tot juli 1919. Het materiaal uit de periode juli 1919-februari 1944 wordt de komende jaren gepubliceerd.
Het project is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de International Music and Arts Foundation, het Gieskes-Strijbis Fonds, Stichting Dioraphte, Stichting Virtutis Opus, het Cultuurfonds en Stichting Jaap Harten Fonds.
Bron: RKD
Beeld: Portret van Piet Mondriaan, ca. 1918, collectie RKD
Wat zijn de emoties, de redenen en de beïnvloeding in de ontwikkeling van Mondriaan, waardoor deze kunst zo uniek werd. Ik denk, dat deze correspondentie veel belangstellenden in zijn kunst een inkijk zal geven in dit worstelproces om tot een eigen stijl te komen en dat het vele kunstenaars zal stimuleren ook correspondenties die ze voeren met medekunstenaars zullen gaan publiceren, wat een bijzondere inkijk voor pas startende kunstenaars zal zijn om niet op te geven, zodra het moeilijk wordt, maar hen moed zal geven, ook als het moeilijk is.