Iedere drie jaar wordt een contingent beeldhouwers uitgenodigd om monumentaal werk te maken voor de Belgische kust. Beaufort is een mooie aanleiding om eens met andere ogen te kijken naar dit best lelijke stuk West-Vlaanderen.

Alleen al in Europa zijn er sinds de jaren ’70 bijna een miljard van verkocht: de Monobloc. Met een productieprijs van minder dan € 4 is deze tuinstoel het goedkoopst denkbare buitenmeubilair. En nergens zie je zoveel Monoblocs als aan het strand, waar ze op terrassen dagjesmensen opwachten. Het is passend dus dat Sara Bjarland deze stoel als uitgangspunt nam voor haar bijdrage aan Beaufort, de sculptuurroute die elke drie jaar wordt georganiseerd aan de Belgische kust. Bjarland stapelde 47 Monobloc-stoelen op tot een monument voor massatoerisme en voerde de totempaalachtige constructie uit in brons. Pontificaal geplaatst op de rotonde aan het begin van Wenduine, verwelkomt het werk bezoekers aan het dorp.
Met haar combinatie van sculpturale kracht, popart-esthetiek en ironische ondertoon heeft Bjarland een van de eyecatchers afgeleverd voor de achtste editie van Beaufort. Het evenement werd in 2003 in het leven geroepen met de bedoeling West-Vlaanderen een artistieke injectie te geven. De Belgische kuststrook is – zoals de Vlamingen het zelf plastisch uitdrukken – ‘67 kilometer pure proza’. Bij de minste geringste straal zon strijkt het halve land neer bij deze verzameling achteloos neer gepletterde appartementsgebouwen voor mosselen, bier en een blik op de grijsgrauwe Noordzee. De neiging is groot om hier met een grote boog omheen te rijden. Maar de speurtocht naar de beelden van Beaufort, die over de volle lengte van de kust zijn uitgestrooid, laten je anders kijken naar het schijnbaar onooglijke – en er zelfs van genieten.

Sprakeloos doorkijkje
Beaufort24 bestaat uit achttien monumentale werken van zowel aanstormend talent als routiniers. Dat een trackrecord geen garantie is voor kwaliteit, bewijst Johan Creten. Zijn lompe standbeeld van een vrouw met haring is met stip het lelijkste beeld van de route. Veel beter is het iets verderop geplaatste All the Words in the World van Jorge Macchi. Het is een rechtop geplaatst computerkeyboard waar alle toetsen uit zijn gevallen, zodat een sprakeloos doorkijkje naar de zee ontstaat.
Zoals vaker bij kunst in de openbare ruimte werken de sculpturen het beste als ze een relatie aangaan met de directe omgeving en zijn gebruikers. Dat geldt bijvoorbeeld voor het paviljoentje dat Lucy en Jorge Orta ontwierpen voor het Normandpark in Middelkerke. Met z’n open metalen constructie en blokken natuursteen nodigt het uit tot zitten, hangen en klimmen. Het bouwwerk culmineert in een rvs bol die de omgeving reflecteert en daarmee zowel verbondenheid met buren verbeeldt als de sociale controle in dit drukbezochte buurtparkje.
At Rest van Selva Aparicio daarentegen biedt beschutting en intimiteit. Het bankje met een hoge rug in de vorm van windscherm staat in natuurgebied De Koolhofput, net buiten de bebouwde kom van Nieuwpoort. Je kunt hier mijmeren met uitzicht op riet en water, maar een licht prikkend gevoel herinnert aan de bevolking die op een steenworp afstand woont. Van hen zijn de handafdrukken op de bronzen tegels waarmee de bank is bekleed. Een soort genenbank die je een duwtje in de rug geeft: mooi, maar ook een beetje creepy.

In de vuilcontainer
Sommige Beaufort-bijdragen zien eruit alsof ze er al decennia staan. De verzameling gepolijste krullen van Richard Deacon hoeft niets te bewijzen, zo soeverein staat N/E/W/S in een plantsoentje in Knokke-Heist. Maar behalve ‘gewoon een goed beeld’, doet het weinig. Qua zeggingskracht verliest de Britse veteraan het van dertiger Lucie Lanzini. Haar Trouble Sea bestaat uit een stalen frame met gekanteld raam waarvan de blauwgroene tint de zee in herinnering roept, maar ook het omliggende park echoot. Gecombineerd met een robuust stuk scheepstouw komen hier lucht, zeevaart en het raam van de nabijgelegen Visserskapel mooi bij elkaar.
Trouble Sea wordt na afloop van Beaufort weer afgebroken, maar een deel van de werken krijgt een permanente plek. Zo is er in de afgelopen 21 jaar een indrukwekkende collectie kunst in de openbare ruimte ontstaan. De keuze wordt gemaakt door de burgemeesters van de kustgemeenten, maar de bevolking roert zich ook. Toen Sara Bjarland haar werk net geïnstalleerd had, lieten omwonenden in de lokale krant weten dat het wat hun betreft zo de vuilcontainer in kon. Inmiddels zijn ze eraan gehecht en dat is maar goed ook, want het werk was van meet af aan bedoeld om te blijven.