De Amerikaanse kunstenaar Nicole Eisenman biedt een mengelmoes aan stijlen en maatschappelijk geëngageerde thema’s. Die zijn van nu, maar speelden ook honderd jaar geleden een rol in de kunst, blijkt op een groot overzicht in Den Haag.

De persoon op de voorgrond kijkt afwezig en met lege ogen de ruimte in op het schilderij Beer Garden with Ash/Ak (2009), terwijl achter hem het feestgedruis in volle gang is. Mensen zijn dronken lallend of juist geanimeerd met elkaar in gesprek. Zelfs CEO van het modernisme Pablo Picasso hangt in gestreept T-shirt ladderzat om iemands schouder met een biertje in de hand. In deze biertuin komen Nicole Eisenmans artistieke vrienden samen, naast Picasso onder vele anderen Edvard Munch en Pierre-Auguste Renoir, elk gezicht in een andere verfstreek gevangen.
De tentoonstelling ‘Nicole Eisenman & de Modernen’ in Kunstmuseum Den Haag is eigenlijk ook een soort biertuin vol kunstzinnige inspiratie van de kunstenaar zelf. Eisenman (1965) koos namelijk naast zo’n zeventig eigen schilderijen ook veertig werken uit de collecties van de musea waar het overzicht is te zien. Thema’s als mentale gezondheid, seksuele geaardheid, genderidentiteit en milieu weerspiegelen de lusten en de lasten van de moderne tijd.

Caféscènes
De keuze voor moderne kunstenaars als Ernst Ludwig Kirchner en Edvard Munch uit begin twintigste eeuw is niet zomaar. Destijds ontwikkelden de technologie en modernisering van de samenleving zich in bijna net zo’n snel tempo als de afgelopen dertig jaar. Waar toen de telefoon zorgde voor revolutionair snelle communicatie, kunnen we vandaag met een smartphone appen en vloggen en is dankzij internet alle informatie binnen enkele seconden beschikbaar. De keerzijde hiervan is het losraken van de realiteit door het steeds maar online willen zijn.
Wellicht is de hoofdpersoon van Beer Garden hiervan het slachtoffer. De telefoon ligt verwaarloosd in de handen, te midden van de gezellige bedrijvigheid heerst een gevoel van eenzaamheid. Niet alleen qua thematiek, maar ook in het tafereel van de biertuin plaatst Eisenman zich op een lijn met collega’s van honderd jaar geleden, toen de caféscène in zwang was.

Grondstoffen delven
Regelmatig duikt in het werk van Eisenman het verlangen op naar simpelweg samen zijn in de natuur. De kunstenaar is de enige niet. Op sociale media zien we de trend ‘cottage core’, waarin influencers vastleggen hoe het is om in een huisje in het groen te wonen en groenten en fruit te oogsten uit de eigen moestuin. Ironisch natuurlijk, aangezien deze levensstijl zich vervolgens alsnog vooral online afspeelt. De wens om te ontsnappen aan de complexiteit van een metropool speelde al bij leden van de Duits-expressionistische kunstenaarsgroep Die Brücke. Die schilderden elkaar naakt in het groen of in het water, zoals de Three Bathers (1920) die Eisenman van Otto Mueller selecteerde en net als Eisenman zelf, die tijdens een vakantie een reeks portretten maakte van bevriende, vrijgevochten artistiekelingen: naakt aan het strand, terug naar de natuur.
In Mining I & II zien we een utopie waarin vrouwen de dienst uitmaken. Aan een vredige rivieroever in een bergachtige omgeving liggen zij te ontspannen maar er wordt ook gewerkt, want in de mijnen moet verf worden gewonnen. Zo laat Eisenman zien dat zelfs in de kunstenaarsdiscipline het delven van natuurlijke grondstoffen een noodzaak is, en uitputting van de aarde op de loer ligt.
Één specifieke stijl heeft Nicole Eisenman niet en dat is precies wat het werk een typische stijl oplevert. In lijn met de bijna oneindige hoeveelheid aan nieuwe stromingen die zich tijdens de modernistische revolutie in de schilderkunst van begin vorige eeuw voordeed, is Eisenmans werk een toverketel vol inspiratie van Van Gogh tot Disney. Deze mengelmoes kan soms wat stress voor de bezoeker opleveren, maar leidt net als de gevarieerde en maatschappelijk geëngageerde thema’s die Eisenman de revue laat passeren vooral tot een inspirerende ervaring.

Zie voor een artikel over Nicole Eisenman en de tentoonstelling in Kunstmuseum Den Haag: Museumtijdschrift 22/7, hier te koop museumtijdschrift.nl/winkel/museumtijdschrift-7-2022/

Het bekendste werk van Nicole Eisenman in Nederland is het 5 meter hoge standbeeld Love or Generosity (2020) voor de ingang van de rechtbank aan de Parnassusweg in Amsterdam.