27 maart 2023

Wie is die jongeman met zijn strenge blik op het Vanitasstilleven met portret van een jonge schilder van David Bailly (1584-1657)? En wat voor symbolen heeft de schilder erin verwerkt? Dit werk is het bekendste van de Leidse kunstschilder, en staat centraal in de tentoonstelling ‘Tijd, dood en ijdelheid’. Voordat je oog in oog staat met dit topstuk, volgt er eerst een route langs tekeningen, schilderijen en gravures. Bailly schilderde onder andere portretten van hooggeplaatste burgers, waar hij zich bovendien in specialiseerde. Dat hij in zijn laatste jaren werk maakte over ijdelheid is bijna ironisch te noemen: Bailly verstopte meermaals zelfportretten in zijn werk, waaronder in Officieren van het oranje-wit-groene vendel van kapitein Harman van Brosterhuyzen (1626). Hij beeldde zichzelf af als ‘uiterst modieus’, waarmee hij zich boven de ‘gewone’ geportretteerden stelde.
Zijn beroemde vanitasschilderij bevat talloze verwijzingen naar tijd, dood en de andere zijde van ijdelheid: zeepbellen, kaarsen en een schedel staan immers symbool voor de vergankelijkheid van het leven. Bailly zou wederom twee zelfportretten in het schilderij hebben verwerkt, zowel in de jonge hoofdpersoon met zijn serieuze blik, als in het portret van zijn oudere evenbeeld in zijn hand. Gelukkig is Bailly vierhonderd jaar later niet vergankelijk, zijn oeuvre is nog altijd de moeite waard om te bekijken.